نایتروس - Nitrous oxide
نایتروس/نیتروس/دی نیتروژن مونواکساید/اکسید نیتروژن
مونوکسید دی نیتروژن یا نیتروز اکساید یا گاز خنده (N۲O) یکی از ترکیبات نیتروژن است که اولین بار در سال ۱۷۹۹ در دندانپزشکی استفاده شد. امروزه از آن در پزشکی برای القا و ادامهٔ بیهوشی استفاده می‌شود. این دارو همچنین با مقادیر مصرف کم به‌عنوان ضددرد در اعمال جراحی زنان و زایمان و برای عمل جراحی که در آنها به بیهوشی کامل بیمار نیاز نیست، مصرف می‌شود.
نیتروژن اکسید (N۲O) گازی بی‌رنگ، بی‌بو و غیرقابل اشتعال است. N۲O سمّی نیست اما خنده‌آور است. این گاز در ردهٔ اصلی گازهای گلخانه‌ای قرار داشته و آلوده کنندهٔ هوا می‌باشد.
یکی از موارد کاربرد N۲O در تقویت خودرو است. نیتروژن اکسید یک سوخت نیست که با سوختن آن در موتور اتومبیل بتوان انرژی تولید کرد. این گاز وقتی وارد سیلندر می‌شود، به دلیل گرمای زیاد داخل محفظه به اتم اکسیژن و نیتروژن تجزیه می‌گردد. در این تجزیه پیوند بین اتم‌ها شکسته می‌شود. این عمل با گرفتن گرما از سیلندر همراه است در نتیجه دمای محفظهٔ احتراق کم می‌شود. خیلی سریع اتم‌های فعال اکسیژن با هم ترکیب شده و مولکول O۲ را به وجود می‌آورند. حال اگر ما مقداری سوخت اضافی وارد سیلندر کنیم می‌توانیم با گاز اکسیژن حاصله، سوخت اضافی را بسوزانیم و نیروی بیش تری تولید کنیم. توجه داشته باشید که سوزاندن سوخت اضافی زمانی ممکن می‌شود که دمای سیلندر پایین باشد و تجزیهٔ نیتروژن اکسید این حالت را فراهم می‌آورد. در این فرایند گاز نیتروژن هیچ نقشی در انفجار نخواهد داشت!
N۲O در محفظه‌های تحت فشاری به نام Bottle Heaters یا Bottle Warmers در خودرو نگهداری می‌شود.
فشار داخل این محفظه باید بین ۸۵۰ تا ۱۱۰۰ psi باشد تا بتواند گاز را در حالت مایع نگاه دارد. گاز ازطریق شلنگ تحت فشار به مجرای تفس موتور (و یا خود سیلندر) تزریق می‌شود. به هنگام تزریق نیتروژن اکسید، این گاز از حالت مایع به گاز می‌رود چون نقطهٔ جوش آن در حدود منفی ۸۴ درجهٔ سانتی گراد است. در این تغییر فاز، دمای مخلوط هوا کاهش می‌یابد و درنتیجه فرایند انفجار بهتر صورت می‌گیرد.
نیتروژن اکسید به سه صورت به موتور تزریق می‌شود[ویرایش]
۱-تزریق خشک: در این حالت، گاز N۲O به تنهایی وارد مجرای تنفس می‌شود و سیستم سوخت رسانی به گونه‌ای تنظیم می‌گردد که سوخت اضافی را وارد موتور کند.
۲-تزریق خیس: در این تزریق، گاز N۲O و سوخت اضافی ابتدا با هم مخلوط می‌شوند و از راه نازل وارد مجاری تنفس می‌گردند.
۳-تزریق مستقیم: در این حالت برای هر سیلندر یک تزریق کننده وجود دارد به طوری که از هر یک از این نازل‌ها، گاز N۲O به علاوهٔ سوخت اضافی وارد محفظهٔ احتراق می‌شود. این حالت بیش تر در خودروهای مخصوص مسابقه کاربرد دارد.
عمل تزریق با سوئیچ‌های کنترلی داخل خودرو انجام می‌شود که وصل شدن سوئیچ موجب فعال شدن سیم پیچ (سولنوئید)های مربوط به نیتروژن اکسید می‌گردد. یک کنترلر قابل برنامه‌ریزی نیز حجم افزودن گاز نیتروژن اکسید را تعیین می‌کند. این کنترل کننده می‌تواند از نوع پیش رونده (Progressive) باشد که به طور تصاعدی حجم گاز را افزایش می‌دهد و یا از نوع دو مرحله‌ای باشد که طی دو مرحله حجم گاز را به حداکثر می‌رساند.
سیستم نیتروژن اکسید در تقویت خودرو اگر به درستی به کار گرفته شود، مشکلی برای موتور ایجاد نمی‌کند. این امر زمانی ممکن است که سیستم را با ساختار موتور هماهنگ کنید و از یک پک N۲O مناسب با تجهیزات حفاظتی استفاده نمایید.
منابع
- فرهنگ داروهای ژنریک ایران، دکتر حشمتی، ۱۳۸۷
- ویکی‌پدیای انگلیسی
- ویکی پدیا فارسی
